Περιγραφή
α- και β- Μεσογειακή Αναιμία
Η μεσογειακή αναιμία ή θαλασσαιμία (νόσος του Cooley) αποτελεί μία ετερογενή ομάδα κληρονομούμενων αναιμιών που οφείλονται σε μεταλλάξεις (αλλαγές στην αλληλουχία του DNA) οι οποίες επιδρούν στη σύνθεση της αιμοσφαιρίνης.
Πρόκειται για τη συχνότερη μονογονιδιακή νόσο παγκοσμίως (το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι φορείς διαφόρων αιμοσφαιρινοπαθειών) και κληρονομούνται με υπολλειπόμενο αυτοσωμικό χαρακτήρα, δηλαδή η νόσος εκδηλώνεται όταν υπάρχουν δύο μεταλλάξεις (μία από κάθε γονέα).
Ένα άτομο που φέρει μία μετάλλαξη, χαρακτηρίζεται φορέας και είναι αιματολογικά υγιής ή παρουσιάζει ήπια αναιμία.
Οι α- και β- θαλασσαιμίες χαρακτηρίζονται από πλήρη ή μερική αναστολή της σύνθεσης των σφαιρικών αλύσεων που απαρτίζουν το μόριο της αιμοσφαιρίνη HbA (α2β2). Η κλινική εκδήλωση των θαλασσαιμιών ποικίλλει. Περιλαμβάνει κυρίως διαφορετικές μορφές αναιμίας με ποικίλη βαρύτητα (μετρίως σοβαρή αιμολυτική αναιμία, σοβαρή αναιμία εξαρτώμενη από μεταγγίσεις, αναιμία μη εξαρτώμενη από μεταγγίσεις). Άλλες επιπτώσεις της νόσου περιλαμβάνουν ίκτερο, σπληνομεγαλεία, σκελετικές ανωμαλίες, διαταραχές στον μεταβολισμό του σιδήρου, κ.α.
Οι α- και β- μεσογειακή αναιμία είναι οι σοβαρότερες μορφές θαλασσαιμίας. Η α-ΜΑ μπορεί να προκαλέσει ενδομήτριο θάνατο λόγω σοβαρής αναιμίας.
Το ποσοστό των φορέων για τη β-ΜΑ και α-ΜΑ στο γενικό πληθυσμό είναι 8%. Έχουν βρεθεί περισσότερες από 200 μεταλλάξεις για τη β-ΜΑ και περισσότερες από 120 μεταλλάξεις για την α-ΜΑ, με γεωγραφική ετερογένεια. Στην Ελλάδα, η κατανομή των φορέων ποικίλει σε διάφορες περιοχές της χώρας από 5-20%.
Στα πλαίσια πρόληψης της νόσου, μελλοντικοί γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν εάν είναι φορείς μεταλλάξεων της θαλασσαιμίας. Ο έλεγχος των γονέων αρχικά περιλαμβάνει εργαστηριακές εξετάσεις όπως γενική αίματος, ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης, μορφολογία ερυθροκυττάρων σε περιφερικό επίχρισμα, επίπεδα φεριτίνης ορού κ.α. Όταν απαιτείται, γίνεται παραπομπή για εργαστηριακό έλεγχο δεύτερης γραμμής με μοριακές τεχνικές όπου διερευνάται η ύπαρξη μεταλλάξεων.
Στην περίπτωση που και οι δύο γονείς είναι φορείς μετάλλαξης, πραγματοποιείται προγεννητικός έλεγχος για να διαπιστωθεί εάν το έμβρυο νοσεί (πιθανότητα 25%).
Όταν πρόκειται για εξωσωματική γονιμοποίηση και οι γονείς είναι φορείς, πραγματοποιείται προεμφυτευτικός έλεγχος. Χωρίς μέτρα πρόληψης και προγεννητικού ελέγχου αναμένεται να γεννιούνται 150 παιδιά με ΜΑ το χρόνο.
Μοριακός έλεγχος β-Μεσογειακής Αναιμίας
Έλεγχος για τις 22 πιο συχνές μεταλλαγές της β-ΜΑ των περιοχών της Μεσογείου:
-101(C>T), 87(C>G), -30(T>A), codon 5 (-CT), codon 6 (G>A) HbC, codon 6 (A>T) HbS, codon 6(-A), codon 8 (-AA), codon 8/9(+G), codon 15 (TGG>TGA), codon 27 (G>T) Knossos, IVS 1.1 (G>A), IVS 1.5 (G>C), IVS 1.6 (T>C), IVS 1.110 (G>A), IVS 1.116 (T>G), IVS 1.130 (G>C), codon 39 (C>T), codon 44 (-C), IVS 2.1 (G>A), IVS 2.745 (C>G), IVS 2.848 (C>A).
Το δείγμα αναλύεται με τη μέθοδο της πολυπλεκτικής αλυσιδωτής αντίδρασης της πολυμεράσης (multiplex PCR) με τη χρήση εκκινητών που πολλαπλασιάζουν επιλεκτικά τμήματα των γονιδίων της β-σφαιρίνης. Η ευαισθησία της ανάλυσης είναι > 98%.
Είδος δείγματος: Ολικό αίμα σε EDTA.
Μοριακός έλεγχος α-Μεσογειακής Αναιμίας
Έλεγχος για τις 21 πιο συχνές μεταλλαγές της α-ΜΑ, οι οποίες καλύπτουν το 90% των πιο σημαντικών μεταλλάξεων.
Το δείγμα αναλύεται με τη μέθοδο της πολυπλεκτικής αλυσιδωτής αντίδρασης της πολυμεράσης (multiplex PCR) με τη χρήση εκκινητών που πολλαπλασιάζουν επιλεκτικά τμήματα των γονιδίων της α-σφαιρίνης. Η ευαισθησία της ανάλυσης είναι > 98%.
Είδος δείγματος: Ολικό αίμα σε EDTA